Małgorzata Hełka

 

Dziecko w wieku przedszkolnym jest spontaniczne i niezwykle aktywne ruchowo, dlatego zadaniem nauczyciela jest ukierunkowywanie tej naturalnej potrzeby ruchu, by harmonijnie stymulować jego rozwój. Nabywanie określonych umiejętności i sprawności odbywa się poprzez gry i zabawy ruchowe. Obecnie mamy wiele metod, które pozwalają nam na prowadzenie urozmaiconych ćwiczeń gimnastycznych. W trosce o ich prawidłowy rozwój poszukujemy ciągle nowych rozwiązań i ciekawych pomysłów. W ostatnich latach bardzo dużą popularnością cieszy się Joga dla dzieci.

 

Czym jest Joga?
To proste i przyjemne ćwiczenia pochodzące z Indii. W swoich ćwiczeniach joga posługuje się asanami, czyli pozycjami ciała służącymi do oczyszczania i ożywiania każdej komórki ciała. Joga w przeciwieństwie do ćwiczeń fizycznych, które oddziaływują wyłącznie na powłokę zewnętrzną człowieka, ma działanie psycho-fizjologiczne.
Działa na umysł i ciało, rozwija głębszą świadomość i prowadzi do osiągnięcia tzw. równowagi wewnętrznej. Wiele nazw asan pochodzi od roślin, owadów, zwierząt, imion legendarnych bohaterów i mędrców w celu przyuczenia umysłu do szacunku dla całego stworzenia oraz do rozwoju empatii ( umiejętność odczuwania, odbierania uczuć drugiej osoby, uwrażliwiania, co jest niezbędnym czynnikiem kształtowania charakteru człowieka).

Zalety ćwiczeń:
1. doskonale koją nerwy, przywracają w organizmie równowagę energetyczną
2. ciało dziecka staje się sprawniejsze i silniejsze, a jego umysł będzie spokojniejszy i bardziej czujny, doświadczy poczucia emocjonalnego uspokojenia
3. może wyciszyć nerwowe i spięte dziecko poprzez rozluźnienie mięśni, co pomoże poruszać się bardziej swobodnie
4. ćwiczenia pomagają ożywić zmęczone dziecko, które nie potrafi się skoncentrować, uspokajają dziecko nadpobudliwe, wyzwalają ekspresję w dziecku lękowym
i zahamowanym
5. pozycje jogi rozciągają i uelastyczniają mięśnie, masują organy wewnętrzne, wzmacniają system nerwowy oraz regulują wytwarzanie hormonów – wszystko to poprawia samopoczucie.

System ćwiczeń zawiera trzy zasadnicze elementy:
1. stań rozluźnienia psychomotorycznego – relaks
2. postawy statyczne czyli tzw. asany, które ćwiczący powinien utrzymać od kilku do kilkunastu sekund w stanie pewnej koncentracji psychicznej
3. ćwiczenia oddechowe czyli tzw. pranajamy.

Należy przestrzegać następujących zasad:
• aby osiągnąć dobre rezultaty, nie trzeba wykonywać ćwiczeń w sposób doskonały, ponieważ dziecko różni się pod względem sprawności i będzie robiło postępy w indywidualnym tempie
• nie można ćwiczyć tuż po obfitym posiłku, należy zapewnić dziecku luźny strój
• dziecko powinno oddychać przez nos (dotlenia organizm)
• celem ćwiczeń nie jest rozładowanie energii lecz przywrócenie równowagi pomiędzy ciałem i umysłem
• ćwiczenia należy wykonywać powoli, koncentrując się na nich (można powiedzieć dziecku jaki jest cel danej asany)
• po ćwiczeniach dzieci nie mogą czuć się zmęczone, przeciwnie – wypoczęte
• nauczyciel powinien dobrać odpowiednią muzykę (instrumentalna o charakterze relaksacyjnym)
• ćwiczenia mogą wykonywać nauczycielki lub rodzice wspólnie z dziećmi w domu.

Przykładowe ćwiczenia dla dzieci sześcioletnich:
SOWA – pomaga rozluźnić mięśnie karku i ramion.
Dziecko siada na piętach (plecy muszą być wyprostowane, a głowa uniesiona wysoko), obraca głowę jak najdalej w prawo, następnie w lewo. Za każdym razem należy wykonać co najmniej 10 skrętów.

DRWAL – ćwiczenie doskonale wzmacnia mięśnie grzbietu.
Dziecko staje w rozkroku i podnosi do góry ramiona, następnie mocno splata palce obu rąk
i wykonuje zamach, aż dłonie opadną do łydek. Przy zamachu może krzyczeć -„ciach”

DRZEWO – ćwiczenie równowagi i koncentracji.
Dziecko stoi prosto, opiera podeszwę prawej stopy o wewnętrzną stronę lewego uda. Napręża ramiona i powoli unosi je wyprostowane w górę, łączy palce obu rąk i wyobraża sobie, że jest drzewem. Wytrzymuje w tej pozycji, licząc powoli do dziesięciu. Dla lepszego utrzymania równowagi powinno wpatrywać się w jeden punkt na ścianie.

DRZEMKA – doskonałe ćwiczenie odprężające.
Dziecko klęka i pochyla tułów, aż dotknie czołem podłogi. Ramiona wyciąga do przodu
(dłonie muszą stykać się ze sobą) pozostaje w tej pozycji około minuty.

KOT – ćwiczenie rozluźniające mięśnie podtrzymujące kręgosłup, zmniejsza bóle brzucha.
Dziecko opiera się na kolanach i dłoniach. Najpierw powoli opuszcza głowę, starając się dotknąć brodą klatki piersiowej i podnosi w górę plecy (naprężony kot), wytrzymuje licząc do dziesięciu, a następnie unosi głowę wysoko, spoglądając w sufit i obniżając brzuch ku podłodze
(zadowolony kot), wytrzymuje w tej pozycji licząc do dziesięciu.

POZYCJA GÓRY – ćwiczenie poprawiające postawę i poczucie równowagi.
Dziecko stoi w rozkroku na szerokości bioder, swobodnie trzymając opuszczone ręce, napina mięśnie brzucha, rozciąga kręgosłup, unosi klatkę piersiową, unosi ramiona, wyciąga szyję ku górze. Dziecko stoi spokojnie w tej pozycji w całkowitym bezruchu z zamkniętymi oczami, ciężar ciała rozkłada się na całe stopy.

ŚLIMAK – ćwiczenie wzmacniające kręgosłup oraz nogi.
Dziecko siedzi w siadzie prostym, nogi złączone i wyprostowane, robi wdech i unosi ręce nad głowę, odchyla się mocno do tyłu i napręża, następnie podczas wydechu przechyla się w kierunku nóg, chwyta za kostki. Następnie zbliża czoło do kolan, wytrzymuje licząc do dziesięciu. Wraca do pozycji wyjściowe i przesuwa ręce w górę nóg, na końcu unosi do góry głowę.

PTAK – ćwiczenie poprawiające krążenie i uelastyczniające kręgosłup.
Dziecko stoi wyprostowane z szeroko rozstawionymi stopami. Następnie łączy dłonie za plecami, wewnętrzną stroną do siebie, łokcie są wyprostowane. Później robi skłon do przodu, powoli wypuszczając powietrze. Głowę przyciąga jak najbliżej nóg, a ramiona unosi wysoko w górę. Należy wytrzymać w tej pozycji licząc do dziesięciu. Następnie robi wdech, wracając do pozycji wyjściowej.

Literatura:
V. Galvani, Joga. Poradnik. Warszawa, Skarbnica wiedzy, 2004.
f. Rosen-Sawyer, B. Malty, Joga i medytacja dla przedszkolaków. Warszawa, Interlibro, 1997.
G.Teusen, Relaks twojego dziecka. Warszawa , Marba Crown LTD, 1998.